Programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur

Onze samenleving staat voor grote veranderingen. Door ontwikkelingen op demografisch gebied, vooral de vergrijzing en ontgroening, zien we dat ons systeem van sociale zekerheden onder druk komt te staan.
De zorgvraag neemt de komende jaren toe en wordt vaak ook nog complexer. Waar we de afgelopen decennia vanuit de overheid ondersteuning boden aan het individu is het nu en in de toekomst noodzakelijk dat ook onze inwoners elkaar ondersteunen. Dit is niet alleen noodzakelijk vanuit een kostenperspectief, we moeten schaarste herverdelen, maar ook vanuit het perspectief van een krappe arbeidsmarkt. We hebben iedereen nodig.

Als gemeentelijke overheid willen we ondersteuning bieden om voor iedere inwoner meedoen mogelijk te maken. Wij werken aan een veerkrachtige en inclusieve samenleving in Oss.
In het sociaal domein doen we dat vanuit de volgende waarden:

• Mens centraal. Inwoners willen zoveel mogelijk eigen regie en verantwoordelijkheid over hun leven en hun leefomgeving. Zij doen en kunnen veel zelf en samen met hun omgeving. We sluiten daarom aan bij de mensen en wat zij aanvullend nodig hebben.
• Nabijheid. Wij zijn makkelijk benaderbaar. Ondersteuning is nabij en waar mogelijk ingebed in de sociale structuur in de dorpen en wijken.
• Eenvoud. We werken vanuit de bedoeling en doen wat nodig is, passend bij de inwoner en zijn mogelijkheden. We maken steeds de afweging hoe we administratieve processen voor inwoners, onze samenwerkingspartners en de gemeentelijke organisatie kunnen vereenvoudigen.
• Vakmanschap en partnerschap. Onze medewerkers zijn deskundig, hebben de juiste competenties en blijven leren. Ze zijn hierbij in staat waarderend en zonder vooroordeel het gesprek aan te gaan. Ondersteuning voor onze inwoners geven samen met partners vorm. We bouwen aan netwerken en participeren hier actief in. Professionals vanuit verschillende afdelingen en organisaties en inwoners werken waar nodig integraal samen. Hierbij is de Samenwerkwijze uitgangspunt .

Vanuit deze waarden werken we aan ons dienstverleningsconcept, onze werkprocessen, aan de vakmanschapsontwikkeling van onze professionals, en aan onze digitaliseringsagenda. Naast passende dienstverlening aan onze inwoners en de transformatie van het sociaal domein sturen we op de betaalbaarheid van het geheel.

Inhoudelijk onderschrijven we de landelijke agenda voor het sociaal domein. Dat betekent investeren in herstellen van bestaanszekerheid, vergroten kansengelijkheid en gezond leven makkelijker maken.

Voor het programma Ontmoeten, sport, gezondheid en cultuur vertaalt dit zich in het vormgeven van de sociale basis in voorzieningen, het stimuleren van gezond leven en ontmoeten en het bieden van een breed cultuuraanbod. Hier zien we een groot spanningsveld ontstaan op de (financiële) houdbaarheid van voorzieningen, verduurzaming en het maatschappelijk belang ervan. Daarnaast staat vrijwilligersinzet al langer onder druk, bij verenigingen en in het sociale leven.
Vanuit de sociale basis zijn voorzieningen op het gebied van sport, cultuur en ontmoeten van groot belang, maar door de stijgende kosten en verschillende wensen niet altijd financieel houdbaar. We zetten daarom in op meervoudig gebruik van voorzieningen en vragen daarbij ook iets van gemeenschappen. Dit doen we via Thuis in de buurt, een nieuw op te stellen visie op bewegen en sport, het op peil houden van onze culturele voorzieningen.
We zijn ervan overtuigd dat het op deze manier ondersteunen van onze gemeenschappen bijdraagt aan het welzijn en de gezondheid van onze inwoners.

We zitten in een transitie rondom ontmoeten, van focus op beheer en exploitatie naar focus op passende programmering, gastheerschap en maatschappelijk en economisch gezonde ontmoetingsplekken.
Door Berenschot is onderzoek gedaan naar structurele mogelijkheden om de benodigde activiteiten te accommoderen en faciliteren, en welk exploitatiemodel bijdraagt om wijk- en dorpscentra toekomstbestendig te maken. Dit onderzoek krijgt in 2025 een vervolg voor nadere uitwerking.

We zijn bezig met het ontwikkelen van een nieuw gemeenschapshuis voor ontmoeten in Ussen, Macharen, Ravenstein en Neerlangel, Overloon en Keent (NOK).
Voor bestaande voorzieningen lopen meerdere trajecten:

• Herijken van de voorzieningen voor onderwijs, ontmoeten  en sport in Geffen met de Koppelinck en het Oude Klooster.
• UItwerking van ontmoeten in Onder d’n Plag op basis van besluitvorming over de locatie voor de voetbalclub van Ravenstein.
• Concretiseren toekomstperspectief van ‘sociaal-cultureel centrum en buurthuis De Binnenstad’ als gemeenschapshuis.
• Herijken ontmoeten in Maren Kessel; concrete uitwerking voor behoud van laagdrempelig ontmoeten met passende exploitatie.  

In het kader van de basis op orde van maatschappelijk vastgoed gebouwen en de doorvertaling Integraal Huisvestingsplan (IHP) Ontmoeten, worden 4 ontmoetingscentra via quickscans in 2024 bekeken. Dit gebeurt in samenhang met onderwijs omdat scholen gehuisvest zijn in deze Multifunctionele accommodaties. Een 8- tal ontmoetingscentra zullen in 2025 gescand worden. Dit gaat om incourante complexe gebouwen met meerdere functies. We betalen dit uit de reserve integraal voorzieningenbeleid.

We verduurzamen onze accommodaties volgens de uitgangspunten van de nota Verduurzamen van het Maatschappelijk Vastgoed. De hoofdlijn is dat we op natuurlijke momenten bij renovatie of nieuwbouw verduurzamen. Dit proces versnellen we door ook bij minder ingrijpende verbouwingen of groot onderhoud extra verduurzamingsmaatregelen mee te nemen. We hebben een investeringsbudget voor het verduurzamen van de accommodaties. Dit budget is niet toereikend om alle accommodaties te verduurzamen. In een uitvoeringsprogramma maken we inzichtelijk wat er nog nodig is.

We maken vanuit dit programma een stevige verbinding met de uitvoering van Programma Schadewijk. Binnen dit programma is het verbeteren van de sociale basis inclusief ontmoeten, sport en bewegen een belangrijke doelstelling.

Visie op sport en bewegen
We stellen een nieuwe visie op sport en bewegen op die we in het najaar van 2024 aan de Raad aanbieden. Op basis hiervan gaan we ons bestaand beleid vanaf 2025 waar nodig versterken en vernieuwen. We richten ons niet alleen op het verhogen van sportdeelname, maar ook op het stimuleren van een gezonde levensstijl en het vergroten van inclusie en diversiteit. Sport is niet alleen een doel op zich, maar ook een krachtig middel om gezondheid, sociale verbinding en gelijke kansen te bevorderen. 
Het Osse Sportakkoord is de basis voor onze nieuwe visie. In samenwerking met ruim 50 lokale partners gaan we aan de slag met vier thema’s; 1) Inclusie en diversiteit, 2) Vitale sportaanbieders, 3) Vaardig in Bewegen, 4) Ruimte voor sport en bewegen. 
Daarnaast loopt het beleidskader Vitale en veilige sportverenigingen eind 2025 af. We werken aan een notitie waarin we beschrijven hoe we kunnen investeren in verenigingsondersteuning. Dit in lijn met het vrijwilligersbeleid. 

Sportvoorzieningen
In de Routekaart verduurzaming beschrijven we de doelstelling en uitgangspunten voor de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed. We geven hierin aan welke van onze gebouwen we de komende 5 jaar gaan verduurzamen.
De clubhuizen (inclusief kleedaccommodaties) van sportverenigingen zijn geen onderdeel van onze routekaart verduurzaming. Verduurzaming en energiebesparing zijn ook voor de vitaliteit van de amateursport speerpunt. We gaan de gemeentelijke stimuleringsregeling voor energiebesparing van amateursportaccommodaties daarom herijken.  

Een aantal projecten is in voorbereiding conform MIP, zoals gymzaal Verdistraat, de sportzaal Ussenstelt en de gym accommodaties voor bij het nieuwe (voortgezet) speciaal onderwijs.
Daarnaast lopen meerdere trajecten:

• We werken in 2025 een voorstel uit om de tennishal aan te passen naar een multifunctionele sporthal voor tennis, balsporten, turnen en gymonderwijs.
• In 2024 zijn we gestart met de voorbereidingen voor voorzieningen voor onderwijshuisvesting, ontmoeten en sport in de nieuwe toekomstige woonwijk Amsteleind. Op basis van de actuele leerling-prognoses is in 2028 een nieuwe gymzaal in de nieuwbouwwijk nodig.
• Fusie VV Ravenstein en SDDL (Demen) en clustering sportpark. Op basis van het uitgevoerde locatieonderzoek volgt in 2024 een besluit. Eventuele investeringsvragen komen hierna integraal terug in de Programmabegroting.
• Fusie Ulysses Megen en SBV Haren en clustering sportpark. Op basis van het locatieonderzoek maken we in 2024 een keuze welke van de twee bestaande sportparken het meest geschikt is.

Nieuw zwembad
De voorbereidingen voor het nieuwe zwembad zijn in volle gang. In 2024 stellen we een voorlopige raming op van de kosten van de gebiedsvisie, de planologische procedure, de benodigde onderzoeken en de participatie van de locatie van het nieuwe zwembad. Behalve de al beschikbaar gestelde kredieten voor de voorbereiding, moet er voor de voorbereiding en onderzoeken een aanvullend bedrag gereserveerd worden. Hieruit komen vervolgens de maatregelen die nodig zijn om de locatie rondom het nieuwe zwembad in te richten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld ontsluiting en parkeren. De kosten van deze maatregelen zijn nog niet in de begroting meegenomen. We verwachten dat naar aanleiding van deze voorbereiding in 2024, dat we die kostenraming bij de programmabegroting 2025 kunnen aanleveren.

We stellen in 2024 een nieuw beleidskader Gezondheid 2024-2028 op. In 2025 volgt een bijbehorende uitvoeringsagenda. Hierin maken we de koppeling met actuele onderwerpen zoals het Gezond Actief Leven Akkoord (GALA) en een gezonde leefomgeving.
We geven uitvoering aan het GALA. Aan de hand van het nieuwe gezondheidsbeleid bepalen we de richting van de diverse programma’s binnen het het GALA. De borging van incidenteel gefinancierde programma’s binnen het GALA vraagt hierbij aandacht. 

In 2025 willen we het beleidskader Speelruimtebeleid uit 2017 herijken tot een beleidsnota ‘Spelen, bewegen en ontmoeten in de openbare ruimte’ en een uitvoeringsprogramma opstellen. Hiermee kunnen we inspelen op de toenemende druk op de woon- en leefomgeving in het ruimtelijke domein en tegelijk de onderwerpen toegankelijkheid, gezondheid en sociale samenhang van de buurt meenemen. We willen nu al aan de slag met het aanpakken speeltuinen in de geest van de motie ‘herijking speeltuinbeleid’. Uitgangspunt hierbij is dat we dit betalen binnen bestaande budgetten.

We versterken de samenwerking tussen het sociale en het ruimtelijke domein door de inzet van een beleidsadviseur Gezonde Leefomgeving. Dit willen we voortzetten in 2025 en verder, we betalen dit uit de GALA middelen. We werken samen op verschillende niveaus om gezondheid en leefomgeving mee te nemen in beleid en ruimtelijk ontwikkelingen, zoals strategisch beleid (bijv. Omgevingsplan), strategische ruimtelijke ontwikkelingen (bijv. Amsteleind) en onderwerp-specifieke projecten (Speel-, beweeg- en ontmoetingsplekken in de openbare ruimte).

Warenhuis
De bouw van het Warenhuis verloopt voorspoedig. De invulling en toekomstige gebruik krijgt steeds meer vorm. Gebruikers zijn de Noord Oost Brabant Bibliotheken (NOBB), Stadsarchief, Centrummanagement Oss (CMO), Titus Brandsmalyceum (TBL) en Toeristisch Informatiepunt. We werken aan een dienstverleningsconcept voor het beheer en onderhoud van het Warenhuis.

Cultuurpodium Groene Engel
Al langer geeft Cultuurpodium Groene Engel aan onvoldoende subsidiebudget te ontvangen. In opdracht van de raad is nader onderzoek gedaan om antwoord te krijgen op de vraag wat er nodig is voor een gezonde exploitatie die past bij de rol en de opdracht die Groene Engel heeft.
Uit het onderzoek van bureau Fa. Doen en Laten blijkt dat er structureel € 250.000 meer subsidie nodig is. Daarnaast is een voorziening van € 750.000 voor noodzakelijke vervangingsinvesteringen nodig. Het onderzoeksrapport levert ook een aantal adviezen op rondom organisatie, bedrijfsvoering en programmering. We willen deze adviezen samen met Groene Engel oppakken. Groene Engel is een kernorganisatie binnen de Osse culturele infrastructuur. Om van toegevoegde waarde te blijven zal Groene Engel een meer onderscheidend karakter moeten krijgen. Dat draagt bij aan de gewenste diversiteit van het cultuuraanbod in Oss.

Centrum voor de kunsten Muzelinck
In opdracht van de raad is een onderzoek uitgevoerd om helder te krijgen wat er organisatorisch
en financieel nodig is voor Centrum voor de Kunsten Muzelinck om een gezonde exploitatie te
kunnen voeren. Als startpunt voor dat onderzoek is het Meerjarenplan 2025-2028 van
Muzelinck genomen. Berenschot concludeert dat er voor uitvoering van het Meerjarenplan meer structurele subsidie nodig is. Het gaat om een bedrag van € 400.000.
Muzelinck is een kernorganisatie binnen de culturele infrastructuur in Oss die zorgdraagt voor cultuureducatie in brede zin: met het onderwijs, amateurkunst, cultuurparticipatie, muziekles en culturele activiteiten voor iedereen. Daarnaast ondersteunt Muzelinck met cultureel aanbod en/of interventies maatschappelijke uitdagingen en opgaven, zoals in proeftuin Ruwaard.

Nieuw theater en centrum voor de kunsten
Het nieuwe circulair te bouwen theater en centrum voor de kunsten bevindt zich in de DO fase (Definitief Ontwerp). Naast financieel heeft de beoogde nieuwe huisvesting van Theater de Lievekamp en Muzelinck ook beleidsmatig impact. Het nieuwe gebouw gaat zorgen voor meer samenwerking en synergie tussen beide organisaties. De uiteindelijke kosten van het gebouw, de doorvertaling in kapitaalslasten en de uiteindelijke huur voor gebruikers is nog niet definitief. De Muzelinck zal mogelijk tijdelijk moeten verhuizen als de bouw een 2 ^de fase ingaat (2027/2029). Planningen hiervoor zijn nog in de conceptuele fase.

We gaan voortvarend verder met de realisatie van de nieuwe Lievekamp. Binnenkort leggen we het definitief ontwerp voor. Gezien de krappe financiële situatie kijken we nogmaals ook hier kritisch naar een haalbare exploitatie in relatie tot aanbod.

In 2023 is onderzocht wat de huidige staat van het vrijwilligerswerk in de gemeente Oss is. Uit dit onderzoek bleek dat er dringende behoefte is aan een actieve en meewerkende gemeente ten aanzien van activiteiten en evenementen die door vrijwilligers worden georganiseerd. Ook bleek dat er behoefte is aan een centraal aanspreekpunt voor vrijwilligers binnen de gemeentelijke organisatie. Vrijwilligers kunnen hier terecht met vragen over gemeentelijke processen en dankzij het Vrijwilligerspunt ontstaat verbinding in het grote netwerk van Osse vrijwilligers(organisaties). Dit onderzoek vormde de basis voor het nieuwe beleidskader, waarin drie doelen centraal staan: 

1. De gemeente Oss heeft een meewerkende en faciliterende houding ten aanzien van vrijwilligers(organisaties) binnen alle afdelingen van de gemeente Oss;  
2. We ontwikkelen het Vrijwilligerspunt Oss binnen de gemeentelijke organisatie, om vrijwilligers te stimuleren en te helpen als zij vragen hebben over gemeentelijke processen;  
3. We laten onze waardering voor vrijwilligers blijken.  

Onderliggend aan deze uitgangspunten stellen we jaarlijks een uitvoeringsagenda op. We willen vrijwilligers faciliteren en ondersteunen waar nodig, zodat zij zo goed mogelijk hun taken kunnen vervullen.  

We geven hierna de financiële vertaling weer van de speerpunten en de eventuele maatregelen voor besparingsmogelijkheden.  We werken deze posten uit richting de programmabegroting 2025-2028.

Bedragen x € 1.000

MIP sport en ontmoeten
Voor de toelichting van het Meerjaren investeringsplan voor maatschappelijk vastgoed verwijzen we naar programma 2. Daar staat de globale toelichting en de uitwerkingsopdracht die we richting de programmabegroting hebben geformuleerd toegelicht.

Verhogen structurele subsidie Groene Engel
Voor een toekomstbestendige Groene Engel is extra subsidie nodig. Het gaat om een bedrag van jaarlijks
€ 250.000. Via de opinienota waarde van cultuur vragen we de gemeenteraad om hier het gesprek over te voeren. Afhankelijk van de uitkomsten hiervan nemen we deze verhoging van de subsidie op in de programmabegroting 2025-2028.
Daarnaast is een voorziening van € 750.000 nodig voor noodzakelijke vervangingsinvesteringen. We stellen voor om hiervoor een lening te gaan verstrekken, die op afroep beschikbaar kan worden gesteld. Een lening wordt verstrekt conform de kaders uit het treasurystatuut.

Verhogen structurele subsidie Muzelinck
Voor een toekomstbestendige Muzelinck is extra subsidie nodig. Het gaat om een bedrag van jaarlijks
€ 400.000. Via de opinienota waarde van cultuur vragen we de gemeenteraad om hier het gesprek over te voeren. Afhankelijk van de uitkomsten hiervan nemen we deze verhoging van de subsidie op in de programmabegroting 2025-2028.

Warenhuis
De aanbesteding van de bouw loopt en is binnenkort afgerond, evenals de opzet van de exploitatie. Daarna maken we de financiële balans op. Indien dit leidt tot budgetoverschrijding maken we dat inzichtelijk bij de programmabegroting.

Infrastructurele investering nieuw zwembad
Voor het nieuwe zwembad zijn investeringen noodzakelijk op het gebied van infrastructuur en parkeren. De kosten hiervan zijn op dit moment nog niet bekend en we hebben hiervoor nog geen geld gereserveerd. We werken dit uit richting de programmabegroting 2025.