Programma 5. Economie

Onze brede welvaart is opgebouwd door eigenzinnige start-ups, trotse familiebedrijven, toonaangevende multinationals en een gevarieerd midden- en kleinbedrijf. Ze werken in ketens waar zij de meeste waarde kunnen toevoegen. Bijvoorbeeld doordat zij nieuwe producten en diensten ontwikkelen en ontwerpen, die vaak dicht bij de eindgebruiker staan. Onze arbeidsproductiviteit is hierdoor groot en is een belangrijke stuwende kracht voor economische groei en welvaart. Een gezond ondernemersklimaat en voldoende arbeidspotentieel zijn essentieel om de toekomst van een welvarend en leefbaar Oss te waarborgen. Samen met het bedrijfsleven, het onderwijs, andere overheden en regionale en landelijke organisaties bouwen we aan een duurzame, vitale (lokale en regionale) economie die klaar is voor de toekomst. Daarbij zetten we in op een goede afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven en een goed kwantitatief en kwalitatief aanbod van arbeid.

Wij vinden het belangrijk dat gevestigde en nieuwe bedrijven zich duurzaam in Oss kunnen blijven ontwikkelen. Daar richten we ons accountmanagement op. We zijn vertegenwoordigd in lokale, regionale en landelijke netwerken. Zo bouwen we aan een sterke economische profilering van Oss als moderne maakstad en vergroten we onze bestuurlijke slagkracht. Bovendien bevindt zich in Oss één van de grootste en meest succesvolle Life Sciences clusters van Nederland. Om de noodzakelijke concurrentiekracht en kennisinfrastructuur naar de toekomst toe te kunnen blijven waarborgen, werken we met stakeholders aan de verdere ontwikkeling van dit cluster in de regio Arnhem-Nijmegen en de provincie Noord-Brabant. Dit kan tevens bijdragen aan het aantrekken van talent en het doorontwikkelen van de lokale arbeidsmarkt gericht op een duurzame toekomst.

Van belang voor de economische toekomst is ook voldoende ruimte voor bedrijven, zoals de herontwikkelingsopgave op bestaande terreinen. Maar denk ook aan mobiliteit en de Spoorzone ontwikkelingen. Zo zorgen we dat Oss ook in de toekomst een moderne maakstad is en blijft. En dat mag gezien worden. We dragen deze ontwikkeling actief uit in onze gesprekken op verschillende niveaus, netwerken, bijeenkomsten, evenementen, maar ook op social media. In 2025 actualiseren we, samen met onze ondernemers, onze strategienota Economie.

Om zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin ontwikkelkansen voor bedrijven mogelijk te blijven maken, is fysieke ruimte nodig. De bedrijventerreinen spelen hierin een belangrijke rol. Zonder uitbreidingsmogelijkheden zullen succesvolle Osse bedrijven naar alternatieven moeten zoeken, eventueel buiten Oss en ook de regio. Dit heeft gevolgen voor de lokale arbeidsmarkt en indirect of direct voor voorzieningen, leefbaarheid etc. In 2025 zal er een nieuw regionaal meerjarig bedrijventerreinprogramma liggen voor Noordoost Brabant en een ruimtelijk economische visie voor Oss. Hierin nemen we ook actuele ontwikkelingen, zoals netcongestie en verduurzaming mee. De ontwikkeling van Heesch West moet ruimte bieden aan middelgrote en grote ruimtevragers (vanaf 5.000 m²) met name uit de regio Bernheze, ’s-Hertogenbosch en Oss, onder meer voor de logistiek, bouw en maakindustrie. Een SEC (Strategisch Energie Concept) op het terrein biedt mogelijk een oplossing voor de situatie dat het terrein voorlopig nog geen energienet aansluiting heeft.

We verkennen intensiveringsmogelijkheden op bestaande locaties en starten met een pilot Danenhoef. Eén van de instrumenten om meer op bestaande bedrijfslocaties mogelijk te maken, is het omgevingsplan. Het intensiveren van het ruimtegebruik is ook nodig voor verduurzaming. Dit pakken we integraal op en in samenwerking met de gevestigde bedrijven, zoals met het provinciale project Grote Oogst voor het terrein Moleneind en verankeren we ook binnen de regio. Daarnaast zetten we in op de (door)ontwikkeling van campus Pivot Park aan de zuidzijde van het station Oss als onderdeel van de spoorzone en het masterplan Spoorzone Oss. Vanzelfsprekend moet ook buiten de bestaande bedrijventerreinen ruimte zijn om te ondernemen. Daarbij kijken we vooral naar mogelijkheden vanuit de gedachte: het juiste bedrijf op de juiste plaats. Ook de stedelijke omgeving biedt volop ruimte om te werken.

Haven
De haven in Oss geldt als de grootste binnenhaven van Brabant en is een tri-modaal logistiek knooppunt van hoofdwegennet, goederenspoor en groot binnenwater. Oss heeft daarmee een interessante positie in de logistieke markt en dat biedt veel kansen. De potentie van de haven benutten we op dit moment niet ten volle. Slechts een beperkt aantal bedrijven dat gevestigd is in de haven, is daadwerkelijk havengebonden. Mede daardoor blijven de inkomsten van het Havenbedrijf achter. Een visie op de haven moet meer helderheid geven over de toekomst van de haven, de aangelegen percelen en het streven om vrijkomende gronden in en nabij de haven met watergebonden bedrijven in te vullen. 

Van werken naar wonen
We krijgen te maken met de transformatie van werken naar wonen. Met de transformatie van Euterpepark naar grotendeels wonen, gaat de aandacht uit naar de in te passen werkfunctie in het gebied. In BrabantStad-verband nemen we deel aan de PROVADA, Nederlands grootste vastgoedbeurs in de RAI Amsterdam.

In de economie van de toekomst, maken mensen het verschil. We benutten ons arbeidspotentieel zo goed mogelijk, want door de ontgroening en vergrijzing is de arbeidsmarkt krap. Technologische innovaties als digitalisering, smart industry, robotisering en AI bieden zowel kansen als uitdagingen voor onze (maak)bedrijven en beïnvloeden in een steeds hoger tempo onze arbeidsmarkt. We zetten in op het behouden en aantrekken van talent voor onze bedrijven, maar ook op talent dat wil ondernemen. Hierbij richten wij ons op alle niveaus: hogescholen, universiteiten en in het bijzonder ons eigen mbo. We streven naar een arbeidsmarkt van morgen die wendbaar is, met voldoende perspectief op werk met verschillende niveaus, carrièremogelijkheden en aandacht voor een leven lang leren. Samen met werkgevers geven wij invulling aan de Lerende Stad Oss (Unesco Learning Cities). Hierin werken wij nauw samen met programma 2. Werk, inkomen en onderwijs.

Biotechnologie is één van de gebieden waarin het Osse Pharma cluster sterk is, en al 25 jaar ervaring in heeft opgebouwd. Ook in het ontwikkelperspectief voor de spoorzone is het cluster rondom Pivot Park en naastgelegen pharmaindustrie de belangrijkste pijler. We zetten in op samenwerking tussen belanghebbenden binnen het life sciences cluster, Pivot Park, de overheidspartners en de omgeving. We werken samen aan een ruimtelijk economische ontwikkelstrategie. Gevolgd door een ontwerpproces voor de omgeving waarmee we het pharma cluster faciliteren en de verbinding maken met de stad. Hiermee versterken we de positie van de stad en vergroten ons verbindende vermogen als tegenhanger van Nijmegen en Eindhoven. Ook de herontwikkelingsmogelijkheden voor de locatie Moleneind en de uitkomsten van het project Grote Oogst nemen we hierin mee.

Tot 2040 verwacht Pivot Park te groeien van 1.000 naar 4.000 arbeidsplaatsen. Dit zou het cluster in belangrijke mate versterken. Er is daarom inzet nodig om deze groei te kunnen faciliteren en het Pivot Park en haar omgeving te verbinden en om te vormen tot een aantrekkelijk stedelijk werkmilieu (campus), dat aansluit op de omgeving (station, Moleneind, Molenstraat). Pivot Park doet hiervoor mogelijk een beroep op haar aandeelhouders om werkgelegenheid te behouden. Hiervoor is het van belang om te weten welke wensen de verwachte nieuwe medewerkers hebben ten aanzien van mobiliteit en wonen, zodat we daarop kunnen inspelen.

Nederland heeft een koploperspositie in Europa als het gaat om aantal startups. Toch daalt het aantal startups dat doorgroeit naar scale-ups, mede doordat een goede ondersteuning ontbreekt en het lerend vermogen van het ecosysteem te laag is. Een voorziening om innovatieve starters met opschaalbare business en scale-up bedrijven te ondersteunen ontbreekt nu in onze regio, waar andere Brabantse regio’s hier wel over beschikken. Het gaat daarbij om de organisatie van samenwerking met partijen en het bouwen van een structuur die deze startersdoelgroep in de regio verder helpt en doorverwijst ook in netwerken. Samen met de regio wordt een ontwerpvoorstel uitgewerkt.

De komende jaren zetten we ons extra in om duurzaam en circulair ondernemen te stimuleren. Daarnaast zetten we in op het reduceren van grondstoffen en logistieke bewegingen voor afval op bedrijventerreinen. Grondstoffen proberen we zoveel mogelijk in de keten terug te brengen. In 2027 willen we de eerste circulaire hub in Oss neerzetten, zodat grondstoffen langer meegaan. Dit doen we samen met onze ondernemers en onderwijsinstellingen. Maar ook het parkmanagement op bestaande bedrijventerreinen kan worden opgehangen aan verduurzaming, zoals het Grote Oogst terrein Moleneind. Om het parkmanagement door te kunnen ontwikkelen, is langjarige financiering nodig. De verkenning hiervoor starten we op.

Het poldergebied in de gemeente Oss nog één van de weinige plekken in Noordoost-Brabant waar intensieve kringlooplandbouw in de toekomst mogelijk is. Bij deze vorm van landbouw gaan boeren zo efficiënt en duurzaam mogelijk om met water, voedingsstoffen en bodem. In Oss zijn relatief veel jonge, enthousiaste ondernemers die graag hun agrarische bedrijfsvoering willen voortzetten. Zowel agrariërs als gemeente voelen de noodzaak dat er iets moet gebeuren. Om de samenwerking tussen de boeren vorm te geven, is begin 2024 het Agrarisch Collectief Oss (ACO) opgericht. Het ACO is een gebiedsorganisatie waarbinnen uiteindelijk meer dan honderd boeren gaan samenwerken. Zij zorgen dat de uitvoeringsagenda voor de Westelijke en Oostelijke Polder vorm krijgen, maar ook worden uitgevoerd. Het creëren van planologische voorwaarden en het voldoen aan de landelijke en provinciale opgaven op het gebied van bijvoorbeeld stikstof, CO2-reductie, kringlooplandbouw, energieopgaven en het verbeteren van de water- en bodemkwaliteit worden hierin meegenomen.

We zetten in op het ontwikkelen en verder versterken van onze vrijetijdseconomie. Dit doen we in verbinding met andere opgaven en projecten in het economisch domein. Vanuit een langetermijnperspectief betekent dit dat we inzetten op aanbod innovatie en ondernemerschap. Een effectieve vraagsturing is hierbij van belang. Na het beëindigen van de samenwerking met VVV Noordoost-Brabant vullen we de gebiedsmarketing samen met het recreatieve veld in door middel van een coöperatieve samenwerking. Hierin ontwikkelen we onvoldoende slagkracht om de gewenste versterking te realiseren, zo blijkt uit een evaluatie. We stellen voor te kiezen voor het professioneel organiseren van gebiedsmarketing met een lokale organisatievorm, zodat we lokaal, maar ook in de regionale samenwerking in de regio Noordoost-Brabant projecten kunnen uitvoeren en kansen kunnen pakken.

In 2023 vonden we een nieuwe exploitant voor de Geffense Plas. Deze nieuwe exploitant werkt aan een bruisende locatie. Eén van de kerndoelen van de Geffense Plas en omgeving is de ontwikkeling tot regionale recreatieve poort. Om dit mogelijk te maken, is het verbeteren van de verbindingen met onder andere het fietsroutenetwerk belangrijk. Tot slot werken we ook aan de planvorming voor het opwaarderen van het openbare strandbad Lithse Ham en van de recreatieve poort Hoessenbosch en omgeving (uitvoering 2026).

We geven hierna de financiële vertaling weer van de speerpunten en de eventuele maatregelen voor besparingsmogelijkheden.  We werken deze posten uit richting de programmabegroting 2025-2028.

Bedragen x € 1.000

Onderzoek Moleneind
Er ligt een grote opgave voor de ontwikkeling van een ruimtelijk economische ontwikkelstrategie om het pharma cluster te kunnen blijven faciliteren in de toekomst. Dit is belangrijk om deze topsector in Oss te behouden. De herontwikkelingsmogelijkheden voor de locatie Moleneind en de uitkomsten van het project Grote Oogst worden hierin meegenomen. Voorgesteld wordt om in 2025 een bedrag van € 100.000 beschikbaar te stellen voor planvorming, onderzoek en ontwikkeling. De reservering is bedoeld als cofinanciering. Wij verwachten dat andere partners hier ook een bijdrage aan leveren. We betalen dit uit de reserve Economie.

Visie Haven
De manier waarop toekomstige investeringen voor de haven aan onderhoud, vervanging en verbetering worden ingevuld zou mede moeten worden bepaald in het licht van de ambitie die we als stad hebben met de haven. Daarom maken we een visie voor de toekomst van de haven. De visie moet inzicht geven in de economische potentie van de haven, scenario’s schetsen voor de toekomstige ontwikkeling en een stappenplan voor de realisatie van het voorkeursscenario. Voor de ontwikkeling van de visie wordt een bijdrage gevraagd van € 30.000. We bekijken of we dit uit de reserve economie kunnen betalen.
Daarnaast voorzien we een groot tekort op de exploitatie van het havenbedrijf. De beheerkosten worden in beeld gebracht met de actualisatie van het beheerplan voor de haven, indicatief worden deze kosten ingeschat op € 300.000. Dekking is hiervan nog niet voorzien.

Aantrekken van talent
We vragen een incidentele bijdrage om projecten te initiëren of te faciliteren, die bijdragen aan het behoud en aantrekken van talent en Leven Lang Ontwikkelen bij werkgevers stimuleert. We verwachten dat dit € 15.000 kost in 2025 en 2026. We bekijken of we dit uit de reserve economie kunnen betalen.